یکی از ناگوارترین و ناخوشایندترین مشکلاتی که می‌تواند برای مراکز تجاری و صنعتی پیش بیاید، قطعی برق است. در چنین مواقعی برخی از مراکز تا اتصال مجدد برق صبر می‌کنند؛ اما مراکز مهم‌تری مانند بیمارستان‌ها از موتور برق (Engine Generator) استفاده می‌کنند. به نظر شما ژنراتور (موتور برق) چیست؟ آیا با کاربرد ژنراتور و انواع موتور برق آشنایی دارید؟
در پاسخی کوتاه به این سوالات باید گفت ژنراتور دستگاهی برای تولید برق در مواقع ضروری است. با وجود این دستگاه در زمان قطعی برق، مراکز مهم با مشکل مواجه نمی‌شوند و می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
همانطور که می‌دانید در فصول گرم با افزایش مصرف برق، قطعی برق نیز افزایش می‌یابد و حتی در مواردی دیگر ممکن است به دلیل اختلال در کابل‌ها یا موارد دیگر، برای ساعت‌های طولانی با قطعی برق روبه‌رو شوید. اگر در چنین شرایطی قطعی برق موجب عقب افتادن کارها و یا وارد شدن ضرر هنگفت به مرکز صنعتی یا تجاری شما میشود، شما حتما نیاز به خرید یک ژنراتور دارید. در ادامه به بررسی مزایا و معایب موتور برق و سایر ویژگی‌های این دستگاه می‌پردازیم.
موتور برق چگونه کار می‌کند؟
به احتمال زیاد زمانی که نام موتور برق را می‌شنوید به یاد دستگاه‌هایی بزرگ با سروصدای زیاد می‌افتید؛ اما آیا تاکنون از خود پرسید که این دستگاه‌های پرسروصدا چگونه کار می‌کنند؟
ژنراتورها یا همان موتور برق‌ها در واقع وظیفه تبدیل نیروی مکانیکی به نیروی برق را برعهده دارند. چنین مکانیسم مشابهی در پمپ‌های آب نیز وجود دارد. این موتورها برای تبدیل انرژی نیاز به سوخت دارند، که معمولا با توجه به نوعی که دارند از سوخت‌هایی مانند گاز طبیعی، گازوئیل، پروپان مایع، و بنزین تغذیه می‌کنند. البته لازم به ذکر است که برخی از موتورهای برق به صورت دو سوخته طراحی می‌شوند.
قدرت خروجی این دستگاه‌ها با واحد وات یا اسب بخار اندازه‌گیری میشود. هر چه موتور برق نیروی قدرت بیشتری داشته باشد، طبیعیست که با عدد بزرگتری از وات بیان میشود.
اجزای موتور برق چیست؟
موتور برق از قسمت‌های بزرگ و کوچک زیادی تشکیل شده است اما اصلی‌ترین بخش‌های آن به صورت زیر می‌باشد:
- موتور: منبع قدرت و انرژی مکانیکی ژنراتور است. موتورها برای فعالیت خود از سوخت تغذیه می‌کنند.
- آلترناتور: وطیفه تولید انرژی الکتریکی را به عهده دارد.
- سیستم سوخت: سیستم سوخت، سوخت مورد نیاز برای ژنراتور را در خود جای می‌دهد. معمولا با پر شدن مخزن سوخت، ژنراتور می‌تواند بین 6 تا 8 ساعت فعالیت داشته باشد. علاوه بر مخزن، انژکتور، فیلتر و پمپ سوخت نیز در این سیستم قرار دارد.
- تنظیم کننده ولتاژ: تعیین کننده ولتاژ خروجی از موتور برق است.
- سیستم‌های خنک کننده و اگزوز: این سیستم‌ها از داغ شدن بیش از اندازه موتور و اجزای آن جلوگیری می‌کنند. با گرم شدن بیش از حد موتور قطعات مختلف آسیب می‌بینند و طول عمر آن به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. توصیه میشود سیستم خنک کننده موتور برق را طی هر 600 ساعت استفاده حتما بشویید.
- سیستم روغن کاری: سیستم روغن کاری از اصطکاک قطعات مختلف جلوگیری می‌کند و از طرفی دیگر قطعات با وجود این سیستم عملکردی روان دارند.
- شارژر باطری: وجود باطری سبب میشود ژنراتور قدرت استارت و شروع فعالیت داشته باشد.
- صفحه کنترل: از طریق این صفحه می‌توان تمامی اقدامات لازم مانند روشن یا خاموش کردن دستگاه، اندازه‌گیری فشار روغن، اندازه‌گیری مدت زمان کارکرد، ولتاژ باتری و… را انجام داد.
- مونتاژ اصلی / قاب: قاب اصلی باید از کیفیت خوبی برخوردار باشد تا به خوبی از ژنراتور محافظت کند.
کاربرد موتور برق چیست؟
موتور برق‌ها کاربرد بسیار گسترده‌ای در مصارف خانگی، صنعتی و تجاری دارند و بدون شک اگر بخواهیم به تمامی کاربردهای آن اشاره کنیم، لیستی بلند و بالا تهیه میشود.
به صورت کلی موتور برق‌ها زمانی کاربرد دارند که برق شهری قطع میشود بنابراین در حرفه و هر مکانی که اتصال برق وجود داشته باشد می‌توان از موتور برق استفاده کرد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین کاربردها اشاره خواهیم کرد:
- مراکز درمان مانند بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مطب‌های پزشکی، دندان پزشکی و دامپزشکی
- ساختمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی
- کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی
- انبارهای مختلف (انبارهای غذایی، بهداشتی و…)
- سیستم راه آهن
- شبکه‌های برق قوی و سیستم توزیع برق
- زمین‌های کشاورزی کوچک
- کارگاه‌های عمرانی کوچک
- تامین روشنایی مورد نیاز مراسم کوچک
- برگزاری مراسم در هیئت‌های مذهبی
- جوشکاری سیار
- و…
انواع موتور برق
موتور برق‌ها (Engine Generator) تنوع بسیار بالایی دارند که افراد در زمان خرید باید متناسب‌ترین را با توجه به نیاز خود تهیه کنند. به صورت کلی موتور برق‌ها را می‌توان بر اساس نوع سوخت، نوع استارت، نوع شاسی و ولتاژ خروجی در دسته‌بندی‌های مختلف قرار داد.
پیشنهاد میشود قبل از خرید حتما لیست انواع موتور برق را بررسی کنید تا بهترین و مناسب‌ترین خرید را داشته باشید.
انواع موتور برق بر اساس نوع سوخت مصرفی
همانطور که قبلا اشاره کردیم موتوربرق‌ها با سوخت‌های مختلفی فعالیت می‌کنند و به صورت کلی می‌توان آن‌ها را در سه دسته‌بندی زیر قرار داد:
-
موتور برق‌های بنزینی
یکی از رایج‌ترین انواع ژنراتور، ژنراتورهای بنزینی است. افرادی که دسترسی به گاز ندارند، معمولا با انتخاب یک ژنراتور بنزینی خود را از دغدغه ژنراتورهای گازی راحت می‌کنند. از آنجایی که کارکرد این دستگاه‌ها وابسته به گاز نیست می‌توان به راحتی آن را جابه‌جا کرد و در مکان‌های مختلف استفاده کرد.
یکی دیگر از مزیت‌های این نوع دستگاه‌ها، کم صداتر بودن آن‌ها نسبت به انواع دیگر است. اگر بخواهیم این دستگاه را از نظر هزینه‌های تعمیر و نگهداری بررسی کنیم، باید گفت به صورت کلی نسبتا هزینه پایینی دارد. عمدتا موتور برق‌های بنزینی را برای مصارف خانگی و یا مشاغل کوچک‌تری مانند کارگاه‌های صنعتی کوچک و مطب‌های دندان پزشکی استفاده می‌کنند.
نکته مهم: از آنجایی که این موتور گاز کربن دی اکسید تولید می‌کند، برای ایمنی بیشتر حتما در فضای باز باید قرار بگیرد.
-
موتور برق‌های گازسوز
موتور برق‌های گازسوز، همانطور که از نامشان پیداست با گاز طبیعی فعالیت می‌کنند. به منظور تصمیم‌گیری بهتر شما عزیزان، در ادامه مزایا ومعایب موتور برق بنزینی و گازسوز را بررسی کردیم:
| آلاینده‌ها و میزان مصرف | موتور برق‌های گازسوز به نسبت موتوربرق‌های بنزینی آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند و در پی همین موضوع به میزان کمتری موجب آلودگی هوا می‌شوند. |
| هزینه | هزینه‌های موتور برق گازسوز به نسبت کمتر از موتور برق بنزینی است. |
| سوخت | به طور معمول دسترسی به سوخت فسیلی بنزین راحت‌تر از گاز طبیعی است. |
| طول عمر | طول عمر دستگاه‌های بنزینی به نسبت ژنراتورهای بنزینی بیشتر است و دوام بیشتری دارند. |
-
موتور برق دیزلی (سوخت گازوئیل)
موتور برق دیزلی برای تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی برق از سوخت گازوئیل استفاده می‌کند. بیشتر کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز صنعتی بزرگ از موتور برق‌های دیزلی استفاده می‌کنند. قدرت خروجی این موتور برق‌ها به نسبت بالاتر است و راندمان بیشتری هم دارند. البته در نظر بگیرید که باتوجه به این که قدرت بیشتری دارند، پرسروصداتر نیز هستند. جالب است بدانید به صورت کلی در بین موتوربرق‌های دیزلی، قدرت موتور پایین وجود ندارد و اگر به دنبال قدرت موتور پایین و یا متوسط هستید، انواع دیگر را انتخاب کنید.
انواع موتور برق بر اساس نوع استارت
نوع استارت و شروع فعالیت موتورها نیز دارای انواع مختلفی است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم:
- موتور برق هندلی: بیشتر موتور برق‌های بنزینی که اندازه‌های کوچکی دارند به صورت هندلی و دستی شروع به کار می‌کنند. برای شروع فعالیت تنها کافیست طناب هندل کشیده شود.
- موتور برق استارتی: مانند بسیاری دیگری از دستگاه‌ها و خودروها، موتور برق‌های بزرگ معمولا به صورت استارتی عمل می‌کنند. این دستگاه‌ها با چرخاندن سوئیچ شروع به فعالیت می‌کنند. جالب است بدانید برخی از انواع موتور برق‌ها هم به صورت هندلی و هم به صورت استارت عمل می‌کنند.
- موتور برق اتوماتیک (ATS): در محیط‌هایی مانند بیمارستان‌ها که وجود برق ضروری است و نبود برق می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به بار بیاورد از موتور برق اتوماتیک استفاده می‌کنند. این موتور برق‌ها با 10 ثانیه قطع برق اصلی، شروع به فعالیت می‌کنند. علاوه بر بیمارستان‌ها مراکز دیگر مانند مراکز صنعتی، سالن‌ها ورزشی، انبارهای غذایی و… از این نوع موتور برق‌ها نیز استفاده می‌کنند.
انواع موتور برق بر اساس کانوپی (اتاقک عایق صدا)
کانوپی همان اتاقکی است که اطراف موتور برق قرار می‌دهند تا صدای موتور به کمترین حالت خود برسد. البته برخی از موتورها دارای کانوپی یا اتاق عایق صدا نیستند و معمولا در چنین شرایطی افراد موتور برق‌ها را در فاصله دورتری قرار می‌دهند تا صدای آن‌ها کمتر به گوش برسد. با این تفاسیر انواع موتور برق بر اساس کانوپی به دو شکل زیر دسته‌بندی میشود:
- موتور برق کانوپی‌دار
- موتور برق بدون کانوپی
پیشنهاد میشود چنانچه موتوربرق را برای ساختمان‌ها یا واحدهای کوچک می‌خواهید حتما نوع کانوپی دار آن را انتخاب کنید؛ چرا که سروصدای زیاد آن سبب سلب آسایش شما و دیگران میشود.
انواع موتور برق بر اساس ولتاژ
یکی از پرچالش‌ترین مباحث در هنگام خرید موتور برق، تهیه موتور برق‌های تک فاز یا سه فاز است. اگر شما هم در انتخاب ژنراتور تک فاز یا سه فاز دچار چالش شدید، بهتر است در مرحله اول نیاز خود را در نظر بگیرید. در صورتی که قصد تهیه ژنراتوری با قدرت موتور کم یا متوسط دارید بهتر است به سراغ ژنراتورهای تک فاز بروید.
چنانچه موتور برق را برای امور سنگی می‌خواهید، موتور برق‌های سه فاز گزینه‌های مناسب‌تری هستند. کارخانه‌ها، شبکه‌ها برق قوی، سیستم‌های راه آهن و… معمولا از ژنراتورهای سه فاز استفاده می‌کنند.
کلام آخر
امروزه یکی از بهترین دستگاه‌ها که می‌تواند از خسارات جبران‌ناپذیر قطعی برق جلوگیری کند، موتور برق یا ژنراتور است. کاربرد ژنراتور بسیار گسترده می‌باشد و از آن در انواع مراکز تجاری، درمانی و صنعتی استفاده می‌کنند.
چنانچه قصد خرید ژنراتور یا همان موتور برق را دارید، پیشنهاد میشود در ابتدا با انواع موتور برق آشنا شوید و در گام بعدی مناسب‌ترین را باتوجه به نیاز خود تهیه کنید. ژنراتورها از نظر قدرت و توان، نوع سوخت و فاز با یکدیگر تفاوت دارند.
در این مطلب سعی داشتیم با سوال ژنراتور (موتور برق) چیست؟ پاسخی کامل و جامع دهیم و تمامی مزایا و معایب موتور برق را بیان کنیم. امیدواریم نکات این مقاله برای شما نیز مفید واقع شده باشد.
